DAGBOEK VAN EEN HERDERSHOND

Een markant man is van ons heengegaan: Bouwe Dijkstra. Zondag 19 maart is hij overleden. We wisten al een tijdlang dat het eraan zat te komen; hij was al geruime tijd ziek. Nog niet zo lang geleden ontmoetten we elkaar voor het laatst tijdens een concert in de Oosterpoort van het Kings College Choir. Wij zaten vrij hoog in het “amfi”, en hij kwam langzaam naar boven lopen. Waar hij maar kon bleef hij even staan om een babbeltje te maken met een bekende. Bijna bovenaan zag hij ons zitten. “Het gaat niet zo gemakkelijk meer”, zei hij; “weinig lucht”. We praatten nog even door over deze fase in zijn leven. Hij vertelde dat hij onlangs nog een concert had gedirigeerd met een van ‘zijn’  jongenskoren. Hij had zich gerealiseerd dat het wel eens zijn laatste concert zou kunnen zijn geweest als dirigent, en dat had hem ontroerd. ‘Heb jij dat nou ook, dat je sneller geëmotioneerd raakt?’ Ik bekende dat dat wel een kwaaltje is bij het ouder worden: je wordt wat slapper op de zakdoek.
Met plezier denk ik terug aan de tijd dat we rond kerst en op andere momenten concerten bijwoonden van het Roder Jongenskoor onder leiding van Bouwe. Altijd weer een feest! Bouwe heeft Roden op muzikaal gebied zeker mede op de kaart gezet; naast de Vrijbuiter is het koor een van de belangrijkste handelsmerken van ons dorp geworden.
Enkele keren heb ik met hem mogen samenwerken in een dienst. Een daarvan zal ik niet gemakkelijk vergeten: een Evensong op de memorabele datum 2 juli 2000: de finale van het WK voetbal. Op de orde van dienst had Bouwe laten afdrukken “Evensong before the match”. Helaas was Nederland gestrand in de halve finale, maar dat was nog nog niet bekend toen de liturgie werd gedrukt.
Voordat de Evensong begon namen we samen in de kerkenraadskamer nog even de teksten door die ik solo moest zingen bij de gebeden. Bouwe was niet helemaal tevreden met mijn uitspraak. “Je hebt zeker veel Amerikaanse soaps gezien”, was zijn commentaar. Zo leerde ik op de valreep bijvoorbeeld dat ‘Lord’ moest worden gezongen als “Lôôrduh”.
We blijven Bouwe Dijkstra gedenken als een bijzonder persoon, wiens naam verbonden zal blijven aan de muzikale traditie van Roden en Nederland.

Rondom feestelijke gebeurtenissen zijn in de loop van de tijd bepaalde gewoonten ontstaan. Een verjaardag bijvoorbeeld wordt nog niet zo heel lang gevierd in ons land, las ik ergens. Het versturen van wenskaarten begon ergens aan het einde van de 19e eeuw in ‘gegoede kringen’; met het algemener worden van het versturen van post werden er vaker wenskaarten of brieven verstuurd ter gelegenheid van een heugelijk feit. Pas in het begin van de vorige (20e) eeuw is men ermee begonnen om het uitgebreider te vieren in familie- en vriendenkring.
In het archief van mijn opa trof ik een schrift aan met vakantieherinneringen.  Die dateren uit 1907; opa was toen 16 jaar oud. In de periode die hij beschrijft, was zijn moeder jarig. Daar werd bepaald geen groot feest om gevierd. ’s Morgens wordt ze door man en kinderen gefeliciteerd en ontvangt “enkele cadeaux” en zingt men haar toe. “Lang zal ze leven” was kennelijk nog niet in beeld, want de tekst van het verjaardagslied luidt:
“Moeder is jarig
wat zijn we nu blij
Dat God haar moog’ sparen
voor u en voor mij.
De Schepper hierboven
die alles zo geeft
wij danken U allen
dat moeder nog leeft.”
Overigens werd moeder toen 41 jaar; en ze heeft het ook nog wel een tijdje volgehouden, dus dat ‘nog leeft’ viel wel wat mee.
Over goede wensen gesproken: de leukste (of meest onthutsende?) wens kregen wij toen we 25 jaar getrouwd waren. Een gemeentelid had een mooie bloemenkaart voor ons uitgezocht, maar blijkbaar niet helemaal op de tekst gelet. Er stond namelijk op: “Van harte beterschap”…

Al eerder vermeldde ik de enorme hoeveelheid briefjes met familiegegevens die ik in de dozen met het archief van mijn grootvader vond. Onlangs trof ik een ver familielid, die ook in Roden woont. Ik vertelde hem van mijn speurtochten in de foto’s en gegevens; hij wist zich nog te herinneren dat mijn grootvader altijd “van die kleine briefjes” bij zich had, waarop hij alles noteerde wat hij aan familiegegevens te weten kwam op een verjaardagsvisite of bij een andere gelegenheid. Die kom ik dus met regelmaat tegen.
Het is soms vermakelijk wat ik aantref. Bijvoorbeeld een briefje uit 1941 van een oom van opa uit Leiden, aan wie hij blijkbaar het verzoek gericht had om namen en geboortedata van kinderen en kleinkinderen.
Enkele gedeelten uit de brief die hij retour kreeg [ongecorrigeerd geciteerd]:

Leiden 5-11-1941
Waarde Neef bij deze laat ik u weten dat ik beloofd heb dat ik u zou schrijven de geboorteregister van mij vrouw, kinderen en kleinkinderen ik had al eerder geschreven maar volgens de kinderen zeijen dat ze allen in het concentratiekamp zouden terecht komen de een was zijn trouwboekje kwijt en de anderen waaren zoek dus dat was oponthoud maar ik ben zoo ver klaar op een na en dat is ….. die weet niet eens wanneer de kinderen jarig zijn en nu begin ik. [Dan volgt een hele rij namen en data van de familie] 
En de jonste kom ik niet thuis want zijn vrouw erken ik niet als schoondochter want die deugt niet.
Nu wij maken het allen goed en wij hopen van u hetzelfde. (…..) Tante carolina is weer thuis maar haar been in de gips zij huppelt een beetje maar dat komt wel weer in orde als die benauwde tijd maar weer achter de rug is nu ik wensch u allen gezondheid en voorspoed en de gehele familie van Beieren.”

Om eens een van mijn zwakheden op te biechten: ik ben een groot liefhebber van appelmoes. Vooral van goudrenetten, waarbij er geen schep suiker doorgaat. Gewoon ‘pure’ appelmoes. Daarvoor trotseer ik de opmerkingen die ik van onze kinderen krijg en let niet op de schuine blikken waarmee de kleinkinderen naar mijn bord kijken, als ik naast de spruitjes, bloemkool of andere groenten wat appelmoes opschep.
Er zijn gerechten waarbij appelmoes niet door mij gegeten wordt; bij pasta’s of roerbak, laat staan bij chinees eten, laat ik het achterwege.  Ook voor mij zijn er grenzen aan wat te combineren valt.
Onlangs meldde onze groenteboer, dat hij niemand in het dorp kent die zoveel appelmoes eet als ik. Ik weet niet of ik daar trots op moet zijn….
Een probleem hebben jarenlang de vakanties gegeven. De meegebrachte voorraad van een paar kleine potjes is nooit toereikend. Maar in een Franse of Italiaanse supermarkt was de appelmoes voor mij onvindbaar. Totdat ik toevallig in een buitenlandse winkel de potjes appelmoes ontdekte. Bij de babyvoeding… Tja.
Overigens ben ik ook dol op stoofpeertjes en rabarber. Bij de laatste doe ik er wel wat suiker door.
Merkwaardige smaak als het om warme maaltijden gaat? Misschien wel. Maar voorlopig trek ik me niets aan van wat anderen ervan vinden. Ik eet eigenlijk altijd lekker!

In het ‘Familieboekje’ van mijn grootvader, Th. A. van Beijeren, kwam ik de aantekening tegen bij een neef (zoon van P.J.C van Beijeren en M. de Boer): “Overleden 1942, Javazee”. Dat moest wel gebeurd zijn tijdens de beruchte ‘Slag in de Javazee’. In de Slag in de Javazee probeerde een geallieerd eskader onder commando van de Nederlandse schout-bij-nacht Karel Doorman vergeefs een Japanse invasievloot te stoppen die op weg was naar Java, het hoofdeiland van Nederlands-Indië.
Een meer dan 7 uur durend gevecht eindigde kort voor middernacht met de torpedering van de kruisers Hr. Ms. Java en Hr. Ms. De Ruyter. Ruim 900 Nederlandse marinemensen kwamen om. Wat zoeken op internet leverde op, dat Geerling inderdaad op de “HM Java” gevaren heeft en toen die getorpedeerd werd, in de Javazee een zeemansgraf vond.
Van de 512 opvarenden van de Java kwamen 491 om, waaronder ook Geerling.
Ook werd “De Ruyter” op diezelfde dag getorpedeerd

In 2002 werd het wrak van de Java door amateurduikers in de buurt van het eiland Bawean gevonden. Op 15 november 2016 werd door de Nederlandse overheid bekendgemaakt dat het wrak verdwenen is van de oorspronkelijke vindplaats. Aangenomen wordt dat het wrak door een Aziatisch bergingsbedrijf is geruimd om het schrootijzer te verkopen.
Rust in zijn zeemansgraf werd Geerling dus na bijna 75 jaar niet meer gegund.

Nog wat verder zoekend kwam ik een filmpje tegen van de in gebruikname van de Java (waarschijnlijk staat Geerling tussen de bemanningsleden…) en ook beelden van de Java op volle zee. Ze zijn te zien op de website van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

https://www.defensie.nl/actueel/nieuws/2012/02/27/unieke-film-van-hr-ms-java-boven-water-video

In dienst stelling 1938: https://www.youtube.com/watch?v=xpnbCBIrLUs

Behalve met een puzzel, cryptogram en websites houd ik me ook graag bezig met genealogie. Wat dat laatste betreft kan ik voorlopig vooruit: ik kreeg drie verhuisdozen vol materiaal uit het archief van mijn grootvader Theodorus A. van Beijeren Bergen en Henegouwen (geb. 1891), zoals ik al vermeldde op onze familiewebsite. Nu ik na mijn emeritaat wat meer tijd heb, ben ik maar eens begonnen met het wat nader bekijken van de inhoud. De dozen bevatten een schat aan materiaal: heel veel foto’s en documenten. Het eerste dat ik ben gaan bestuderen was, wat opa verzameld heeft over stamboomgegevens. Het blijkt dat hij al net zo’n passie had voor deze zaken als ik. Heel veel kleine briefjes, volgeschreven met namen, data en verwijzingen kwamen tevoorschijn. Het was een hele puzzel om bepaalde gegevens te plaatsen en in te voeren in mijn toch al omvangrijke genealogie van de families van Beijeren, Duivestijn, Postma, Everts en verdere vertakkingen in het verleden. Wat ik dan leuk vind is, om als ik bepaalde namen tegenkom van plaatsen en straten, even op Google te kijken of daarmee nog iets bijzonders aan de hand is. Soms is een straat waarin een familielid gewoond heeft, verdwenen omdat er een station gebouwd is op die plek. Maar ook kom je via Streetview plaatjes tegen van prachtige oude panden in o.a. Leiden.
Een aardige indruk van deze puzzeltocht geeft een aantekenboekje, dat opa ooit heeft gebruikt. Het verwijst naar een groter ‘familieboek’, maar dat heb ik tot nu toe nog niet kunnen vinden. Ik vraag me af of het ooit heeft bestaan, of dat hij de intentie heeft gehad om het aan te leggen.

Zo nu en dan zal ik van leuke vondsten die ik doe (en al heb gedaan!) hier verslag doen. Zelf kan ik enorm genieten van een duik in het verleden, dat soms al honderden jaren teruggaat, zoals blijkt uit een kopie uit een doopboek van Leiderdorp rond 1710 met de vermelding van de doop van een ver familielid. De naam is – als ik het goed lees – overigens een van de vele verbasteringen; het was maar wat de pastoor hoorde of wat de vader doorgaf. Van hetzelfde gezin komen in het doopboek wel drie verschillende schrijfwijzen voor van de naam…

Bezig zijn met een website lijkt veel op puzzelen. Het is steeds weer zoeken naar oplossingen voor probleempjes die opduiken, iets bijstellen dat net niet helemaal goed werkt of niet op de goede manier in beeld komt. Dan is het zoeken in de codes naar wat bijgesteld moet worden. De websitegroep van onze gemeente heeft dat prima begrepen; bij het afscheid van mijn werk in Roden kreeg ik van een puzzel cadeau na een schitterende act van “Antje en Jantje op de markt” (ofwel de websiteredacteuren Zwanny en Ada), geïnspireerd op de titel van dit blog. We hebben zo’n leuke groep dat ik besloten heb daar nog maar even bij betrokken te blijven…

Bij het afscheid van mijn werk in Roden kregen we een zeefdruk aangeboden van Peter O. Gerrits, de echtgenoot van Bea Sportel. We mochten kiezen uit al zijn kunstwerken en kregen daarmee een mooie indruk van alles wat hij in de loop der jaren heeft gemaakt. Indrukwekkend! Het was moeilijk kiezen, maar uiteindelijk hebben we onze liefde voor muziek gecombineerd met de keuze voor een zeefdruk die hij, met een heel speciale techniek, had gemaakt geïnspireerd door “De Vier Jaargetijden” van Vivaldi. Gecombineerd met de eveneens prachtige zeefdruk van “De Zomer”  hangt nu “De Herfst” bij ons aan de muur. We zijn er blij mee en trots op!
Afgelopen zondag waren we op uitnodiging van Peter en Bea aanwezig bij de opening van een tentoonstelling met een keuze uit zijn werk. In het gebouw van het “Kunstlievend Gezelschap Pictura” is een zaal ingericht met een aantal van zijn zeefdrukken. Een schitterende locatie in de

Tentoonstelling Peter O. Gerrits in Pictura

St. Walburgstraat 1, grenzend aan het Martinikerkhof. Zeer de moeite waard om eens een kijkje te gaan nemen. Van harte aanbevolen dus. Meer informatie is te vinden op www.pictura-groningen.nl
En wil je eens kijken wat Peter zoal gemaakt heeft, dan is een kijkje op zijn website www.petergerrits.nl aan te bevelen. Op de homepage zie je onderaan overigens de “Vier Jaargetijden” naar Vivaldi; de zeefdrukken met de rode en de gele tinten hangen dus ook bij ons te pronken.

Het is inmiddels een traditie geworden: in de week na Sinterklaas halen we een kerstboom. Zo ook vrijdag j.l. Zondag hebben we hem in de kamer geplaatst en opgetuigd. Ook onze kerststal heeft een plekje in de kamer gekregen. In het verleden was dat alleen de stal met Jozef en Maria, en pas op het Kerstfeest kwamen daar de engel, het kindje Jezus en de herders bij. Pas op 6 januari, “Drie Koningen”, mochten de wijzen aantreden; tot die tijd stonden ze een gepast eind van de stal geparkeerd. Dat hebben we inmiddels losgelaten; de stal wordt nu compleet geïnstalleerd. Kunnen we er wat langer van genieten. Natuurlijk stuur je dan even een berichtje via de familie-app met een foto van de boom. Ik berichtte de kinderen en kleinkinderen: “En hij staat! Hij staat! We noemen hem dit jaar “Epke””
Onze zoon Gerard, nooit te beroerd voor een passende reactie, merkte op: “Epke Zonderkluit”…
Ook op de kerststal (compleet dus met de wijzen)  had hij een reactie. “Oh, ze zijn er al? Mooi op tijd dit jaar. Pensionado’s zeker?”

Ze krijgen tot en met 6 januari de tijd om de stal te bezoeken. Alle tijd dus.

Daar ben ik weer. Het leek er even op dat de titel van m’n vorige bericht (op 10 juni j.l.) tegelijk zou gaan slaan op mijn berichten hier, maar dat is zeker niet de bedoeling. In de afgelopen tijd kreeg ik vele verzoeken om weer eens wat te schrijven. (Nou ja, om eerlijk te zijn: een paar mensen meldden me, dat het opviel dat er al lange tijd niets meer verschenen was…). De nieuwe staat des levens als gepensioneerde bracht allerlei bezigheden en afleiding met zich mee, waardoor het blog wat op de achtergrond raakte. Maar ik wacht niet met goede voornemens tot het begin van het jaar 2017: ik ga weer aan de slag!

Onlangs heb ik van de stapel boekenbonnen die ik bij het afscheid kreeg, weer een nieuw boek gekocht. De aankondiging was lovend: het verhaal van Juliana, als persoon, als koningin en als echtgenote. Een vuistdik boek (572 pagina’s met een uitgebreid notenapparaat). Bij onze plaatselijke, zeer goed gesorteerde, boekhandel was het uiteraard op voorraad. De baas zelf nam het van me aan om het af te rekenen. “Zo, een pondje koningshuis,” was zijn commentaar. “Ja”, antwoordde ik; “even Willem Alexander pesten.” “Hij is zelf niet van plan het te gaan lezen, hè?”, antwoordde Daan. Waarop een ander, die ook bij de kassa stond te wachten, zei: “Volgens mij is hij dyslectisch; hij zal het wel niet kúnnen lezen…”
Enfin, ik met het boek naar huis. Ik ben er meteen in begonnen en moet bekennen dat het een heel boeiend verhaal is, goed geschreven en rijk gedocumenteerd. Ik kan me voorstellen dat de koninklijke familie het niet leuk vindt om het allemaal zwart-op-wit te zien staan wat er gepasseerd is. Maar ze moeten van goeden huize komen (en dat komen ze toch! – hoewel, na lezing vraag je je dat soms wel af…), om  met zoveel bronvermelding de genoemde feiten te kunnen ontkennen.
Ik heb het met verwondering, verbazing en van tijd tot tijd verbijstering gelezen. Aly ontkwam er niet aan dat ik regelmatig een stukje voorlas; “Moet je nou eens horen wat….”
Ik zal de inhoud niet verklappen, hoewel de afloop van het boek bekend is (Juliana overleed in 2004). Maar over haar karakter, de sterke maar ook vele zwakke kanten van haar koningschap en vooral de verbazingwekkende escapades van Prins Bernhard wordt een onthutsend boekje opengedaan.
Het is ook niet geheel verstoken van humoristische passages. Waar ik erg om heb moeten lachen was wat verteld wordt over de gratie die Juliana aan een aantal gevangenen wilde verlenen ter gelegenheid van haar abdicatie. Op een gegeven ogenblik moest ze daarover in gesprek met Wiegel, die haar uiteindelijk duidelijk wist te maken dat het echt niet kon omdat de koning(in) daar in deze tijd niet meer over gaat. Uiteindelijk werden ze het erover eens dat alle gevangenen op taart zouden worden getrakteerd. Waarop Wiegel opmerkte: “En dan spuiten we met slagroom erop: ‘Nog vele jaren…'”
Behalve dat van een bijzonder leven verslag wordt gedaan, biedt het boek ook een mooi beeld van een eeuw vaderlandse en wereldgeschiedenis. Van harte aanbevolen!